De professionele autonomie van de medisch specialist

Inleiding Dit onderzoek is gedaan naar aanleiding van het promotieonderzoek van Renee Stoffels waarin zij de professionele autonomie van medisch specialisten in multidisciplinaire werkteams onderzoekt. Onderzocht is welke invloed verschillende stakeholders hebben op de professionele autonomie van de medisch specialist. Dit is gedaan aan de hand van het accountability model van Emanuel en Emanuel (1996). Hierin worden verschillende stakeholders genoemd tegenover wie de medisch specialist verantwoording af moet leggen. De vijf stakeholders die onderzocht werden, zijn: overheid, ziekenhuis, collega medisch specialisten, patiënten en verzekeraars. Professionele autonomie is voor het onderzoek onderverdeeld in: accountability, klinische autonomie en domein autonomie. De onderzoeksvraag is: wat zijn de factoren die van invloed zijn op de professionele autonomie van de medisch specialist? Methode Voor dit onderzoek werd gebruik gemaakt van de Delphi methode. Deze methode wordt vaak gebruikt om bij besluitvorming tot consensus te komen. Consensus was niet het einddoel van het onderzoek, maar er is wel naartoe gewerkt. Van iedere stakeholdergroep zijn twee personen geïnterviewd die tweemaal werden geïnterviewd. In het eerste interview werd informatie verworden: hoe dachten de gesprekspartners over de invloeden van de vijf stakeholders op de professionele autonomie van de medisch specialist? De resultaten van de eerste ronde werden naar alles stakeholders gestuurd. In het tweede interview werd er dieper ingegaan op de discrepanties tussen de verschillende stakeholders die aan het licht kwamen in de eerste ronde interviews. Resultaten Op verschillende manieren is de medisch specialist verantwoording verschuldigd (‘accountable’) aan alle stakeholders, bijvoorbeeld op financieel gebied of door professionele competentie. Alle stakeholders zijn van invloed op de klinische autonomie. De patiënt door internet en mondigheid, collega’s door samenwerking, de overheid door wet- en regelgeving, de manager door druk uit te oefenen op het budget en de zorgverzekeraar indirect via budgetafspraken. Drie stakeholders blijken van invloed op de domein autonomie: de collega’s door uitwisseling van kennis, de manager doordat het budget soms niet toereikend is voor een bepaalde behandeling en de zorgverzekeraar door marktwerking waardoor ‘superspecialisatie’ ontstaat. Conclusie Uit de resultaten blijkt dat alle stakeholders van invloed zijn op de accountability en de klinische autonomie. Collega medisch specialisten, managers en verzekeraars zijn bovendien van invloed op de domein autonomie. Doordat er maar twee interviewrondes waren, is het mogelijk dat het onderzoek niet alle invloeden van de stakeholders in kaart bracht. Dit was wel mogelijk geweest met uitbreiding van het aantal interviewrondes. In de toekomst zou de invloed van de verzekeraar op de domeinautonomie verder onderzocht kunnen worden doordat deze invloed vrij nieuw is.