Uit vrije wil en voor zijn zielenheil : kerkelijke instellingen in Zwolle en hun functioneren binnen de stedelijke samenleving tot 1580

Voor veel mensen is het middeleeuwse Zwolle alleen bekend als Hanzestad. Het proefschrift van Ingrid Wormgoor belicht een heel ander aspect van de vroege Zwolse samenleving, namelijk de rol van de kerkelijke instellingen in de stad. Vanuit dat perspectief schetst zij een breed beeld van de geschiedenis van Zwolle tot aan 1580, het jaar waarin het stadsbestuur alle katholieke instellingen ophief en hun bezittingen confisqueerde. Vanaf de veertiende eeuw vestigden zich in Zwolle in totaal maar liefst 13 mannen- en vrouwenkloosters. Het grootste deel daarvan ontstond onder invloed van de Moderne Devotie, een beweging waarvan Geert Grote (1340 - 1384) de belangrijkste inspirator was. De betrekkingen tussen het wereldlijke stadsbestuur en de kerkelijke instituten blijken aan te sluiten bij de maatschappelijke veranderingen. Er was echter een constante factor in het stedelijk beleid en dat was het verlangen naar orde en het handhaven van de stedelijke zelfstandigheid. In de loop der tijd groeide de invloed van het stadsbestuur, maar de tegenstellingen tussen het stadsbestuur en kloosters zijn in de latere perceptie wel eens te sterk aangezet. Zo waren veel Zwolse stadsbestuurders of hun familieleden betrokken bij de oprichting van de conventen, kloosters en broederschappen. Deze herbergden bovendien een groot aantal - veelal aanzienlijke - mannen en vrouwen uit de stad. Door hun zorg voor armen, zieken en andere hulpbehoevenden waren de kerkelijke instellingen ook nauw betrokken bij het wel en wee van de Zwolse inwoners. In de zestiende eeuw kreeg ook Zwolle te maken met de centralistische Bourgondisch-Habsburgse politiek van Karel V en Filips II. Hierdoor kwam het zelfstandig politiek en kerkelijk beleid, dat hoog in het vaandel stond van de stad, sterk onder druk te staan. Door de kettervervolgingen liepen de spanningen nog verder op. In 1580 kwamen ze tot een uitbarsting en werden de katholieken uit het openbare leven verdreven.