Plebiscitaire partijen? Over de vernieuwing van de Nederlandse partijorganisaties

In Engeland, Duitsland en België en ook elders in de westerse wereld zijn in de loop van de jaren negentig de politieke partijen in toenemende mate ‘gedemocratiseerd’ – dat wil zeggen dat de formele mogelijkheden van het individuele partijlid om directe invloed uit te oefenen op bijvoorbeeld de politieke opstelling van de partij of de aanwijzing van de partijleider substantieel zijn verruimd. Aan het Nederlandse partijstelsel ging deze vernieuwingsgolf aanvankelijk voorbij. Afgezien van D66 en vanaf 1995 GroenLinks bleven de partijen vasthouden aan het model van indirecte, getrapte ledeninvloed, via afdelingsvertegenwoordigers op partijcongressen. De laatste jaren besloten echter ook de (potentiële) regeringspartijen CDA, PvdA en VVD hun leden – in uiteenlopende mate – meer zeggenschap te geven.