Sexual selection and sympatric speciation

Het ontstaan van nieuwe biologische soorten stelt evolutiebiologen nog steeds voor een raadsel. Lang dacht men dat soortvorming een ruimtelijke scheiding tussen populaties vereist, als barrière tegen de uitwisseling van erfelijk materiaal door geslachtelijke voortplanting. Inmiddels zijn er aanwijzingen dat soortvorming ook kan optreden bínnen een leefgebied, zonder ruimtelijke scheiding. De opmerkelijke soortenrijkdom aan cichliden in bepaalde Afrikaanse kratermeertjes is waarschijnlijk op die manier ontstaan. In samenhang met het verschil in het belang dat wordt toegekend aan ruimtelijke scheiding, lopen de verschillende visies op soortvorming ook sterk uiteen als het gaat om de drijvende kracht achter het soortvormingsproces. Is dat natuurlijke selectie, of zijn het toevallige en onvoorspelbare gebeurtenissen in het milieu? Het antwoord op deze vraag bepaalt in belangrijke mate in hoeverre evolutie verloopt als een voorspelbaar en deterministisch proces. Sander van Doorn richtte zijn promotieonderzoek op de rol van seksuele selectie bij soortvorming. Seksuele selectie is dat deel van natuurlijke selectie dat specifiek samenhangt met de competitie om partners voor seksuele voortplanting. Het is bekend dat seksuele selectie kan leiden tot de evolutie van sterke paringsvoorkeuren bij vrouwtjes en daarop aangepaste secundaire geslachtskenmerken bij mannetjes. Met de extravagante staart van de pauw en de rode buik van de stekelbaars als fraai gevolg. Dit proces zou kunnen leiden tot soortvorming als er tegelijkertijd uiteenlopende paringsvoorkeuren ontstaan binnen één populatie. Van Doorn komt met zijn wiskundige modellen echter tot de conclusie dat een dergelijke divergentie van paringsvoorkeuren onmogelijk is onder de standaard aannames van seksuele selectiemodellen. Soortvorming door seksuele selectie blijkt specifieke biologische omstandigheden te vereisen, die veel restrictiever zijn dan voorheen werd gesteld. Dit suggereert dat soortvorming slechts onder specifieke voorwaarden begrepen kan worden als een voorspelbare uitkomst van selectie, en dus in veel gevallen afhankelijk zal zijn van toevallige veranderingen in het milieu. /FC