Gęstość kości u pacjentów z hiperkalciurią idiopatyczną – przegląd piśmiennictwa w aspekcie bezpieczeństwa stosowania witaminy D

W ostatnich latach bada się wpływ witaminy D i jej aktywnej biologicznie formy – kalcytriolu [1,25(OH)2D] na występowanie wielu różnych schorzeń i działanie wielu różnych układów ludzkiego organizmu. Niedobór witaminy D, oceniany na podstawie ogólnie przyjętego wskaźnika, jakim jest stężenie 25(OH)D, substratu dla syn‑ tezy kalcytriolu, jest w naszej strefie klimatycznej powszechnym zjawiskiem. Uważa się, że w Polsce wystarczająca dla pokrycia zapotrzebowania synteza skórna witaminy D może mieć miejsce w okresie od kwietnia do września, pod warunkiem że ekspozycja na słońce będzie obejmować 18% powierzchni ciała i będzie trwała przez 15 minut dziennie oraz że skóra nie będzie w tym czasie chroniona filtrami. Udowodniono, że stosowane w profilaktyce i leczeniu dawki tej witaminy są bezpieczne, a granicą toksyczności jest stężenie 25(OH)D >200 ng/ml. Szczegó‑ łowe zalecenia dotyczące suplementacji witaminy D zostały opracowane w ostatnim czasie dla wszystkich grup wiekowych. W Polsce propozycje zmian w dawkowaniu opublikowano już w 2009 roku. Istnieją jednak sytuacje kli‑ niczne, w których podawanie witaminy D budzi niepokój z uwagi na potencjalny wpływ na pogłębienie istniejącej patologii. Dotyczy to między innymi chorych z kamicą układu moczowego, szczególnie tych, u których w skład zło‑ gów wchodzi wapń. Z drugiej strony w wielu opublikowanych ostatnio pracach podkreśla się związek idiopatycznej hiperkalciurii z obniżoną gęstością kości. Witamina D wpływa na gospodarkę wapniowo-fosforanową między innymi poprzez zwiększenie wchłaniania wapnia z jelit. Wapń wchłonięty do krwi jest wbudowywany w kości, ale także wydalany z moczem. Natomiast dieta z ograniczeniem wapnia paradoksalnie sprzyja kamicy. Wieloletnie badania prowadzone w populacji dorosłych wykazały, że zarówno zbyt małe, jak i zbyt duże spożycie wapnia sprzyja krystalizacji złogów w drogach moczowych. Dotychczas prowadzone nieliczne badania epidemiologiczne z wieloletnią obserwacją nie wykazały zależności między podażą witaminy D a ryzykiem powstawania złogów w nerkach. W przypadku dzieci z hiperkalciurią i kamicą układu moczowego, u których właściwa podaż witaminy D ma fundamentalne znaczenie dla rozwoju i zdrowia, trudno znaleźć w piśmiennictwie wytyczne dotyczące jej suplementacji. Wydaje się, że ostrożna suplementacja, z monitorowaniem co 1–3 miesiące kalcemii, kalciurii, aktyw‑ ności fosfatazy zasadowej oraz stężenia 25(OH)D, zgodna z rekomendowanymi zaleceniami, mogłaby przynieść takim dzieciom bieżące i odległe korzyści