Postkolonializm pod postacią postmodernizmu w literaturze czeskiej

Termin postkolonializm jest głównie powiązany z trzecim światem, w literaturze zaś odsyła do tematów dzieł, który ukazują warunki życia społeczeństwa po latach ucisku, upokorzenia, braku szacunku, społeczeństwa pozostawionego na niższym poziomie rozwoju. Europa Środkowa, która cierpiała pod rosyjskim uciskiem i znalazła się w warunkach półkolonialnych, jest tu zwykle pomijana. Słowackie i czeskie społeczeństwo zostało poddane takiemu ideologicznemu ciśnienieniu, pozbawione niepodległości oraz indywidualnej wolności obywateli. Pewna poprawa nastąpiła w 1968, w trakcie tak zwanej Praskiej Wiosny, ale po najeździe wojsk Układu Warszawskiego w sierpniu tego roku, czechosłowackie państwo ponownie znalazło się w stanie kompletnej zależności od Moskwy. Stopniowo jednak literatura (sztuka) budzi się z letargu i w zawoalowanej formie daje świadectwo kolonialnej kondycji duchowego życia. Przejawy sztuki alternatywnej były silnym impulsem dla zmian, które wydarzyły się dzięki tak zwanej listopadowej rewolucji w 1989. Nowa era, w którą literatura wchodzi dzięki Aksamitnej Rewolucji mogłaby być prościej nazwana okresem postkolonializmu, to znaczy Okresem Post- Kolonialnym. Artykuł ukazuje ogólny zarys specyficznych warunków kultury w różnych okresach, głównie w okresie Praskiej Wiosny. Zmiany w literaturze i sztuce po 1989 są postrzegane znacznie bardziej wyraziście (zniesienie cenzury, powrót zakazanych autorów, publikowanie zabronionych prac, rozwój nowej działalności wydawniczej).The term postcolonialism is mainly related to the third world, in literature it refers to topics concerning works which reflect the conditions in the society after the years of oppression, humiliation, underestimation and society remanded at a lower level of development. However, Central Europe that had to suffer under the Russian rule and found itself in (semi) colonial conditions, is usually left out. Slovak and Czech society were exposed to such ideological pressure, that they were deprived of independence and individual freedom of citizens. There was a certain relief in 1968, in the period after so called Prague Spring, but after invasion of the troops of the Warsaw Treaty in August, Czechoslovak society gets into the state of complete dependence on Moscow again. Literature (art) is gradually waking up from lethargy and in a concealed form gives evidence about a colonial condition of spiritual life. Alternative appeal of art was a motive power for changes which happened by means of so called Velvet Revolution in 1989. A new era, that literature gets into after the changes thanks to the Velvet Revolution could justly be called the period of post-colonialism, which means Post- Colonial Period. The paper offers an outline of the specific conditions of the culture in various periods, but mainly of the period of Prague Spring. The changes in literature and art after 1989 are perceived even more expressively (abolition of the censorship, comeback of taboo-authors into literature, publishing of forbidden works, rise of new publishing houses and magazines)